Rất nhanh sau khi cô ấy hít một hơi entheogen tinh thể – được biết đến như DMT. Danielle Bohmir nhận ra trải nghiệm thức thần này sẽ mạnh mẽ. Có lẽ là, hơn bất cứ điều gì cô ấy đã từng trải qua.

“Tôi trượt vào một nơi mà tôi đã mất liên lạc hoàn toàn với thực tế. Một thực tại như nó là – như tôi biết. Và không nhớ được môi trường xung quanh của tôi hoặc tôi là ai,” cô kể lại. “Tôi trở về một nơi có vẻ rất quen thuộc. Tất cả những gì đã từng xảy ra đều xảy ra ngay lập tức, cùng một lúc. Tôi cảm thấy có một sự hiện diện, nhưng lại không có sự giao tiếp. Và ít nhất nó không phải là một sự giễu cợt.” Là một chuyên gia tình nguyện về chất thức thần và sinh viên tốt nghiệp tại Đại học Cumberlands. Bohmir không lạ gì với tiềm năng phá vỡ thực tại được giữ trong chỉ một vài mg bột.

Tuy nhiên, tại thời điểm bắt đầu với những gì sẽ trở thành một trong những trải nghiệm quan trọng nhất trong cuộc đời cô ấy, cô ấy cảm thấy sợ hãi. “Nhưng bằng cách nào đó tôi cũng thích nó vì nó quá choáng ngợp và đúng đắn,” cô ấy tiếp tục. Biết rằng cô ấy không kiểm soát được tình hình – và cố gắng duy trì sự kiểm soát sẽ là vô ích, nếu không phải là không thể chịu đựng được – cô ấy “đã đầu hàng” càng nhanh càng tốt. “Tôi cảm thấy mình sống ở tất cả những nơi mà tôi từng sống trước đây, nhưng bằng cách nào đó tôi vẫn không liên lạc với bản ngã của mình; cảm giác như là một không gian mơ hồ quen thuộc. Nó giống như sống lại từng khoảnh khắc của cả cuộc đời tôi cùng một lúc, và một giây phút duy nhất này là vĩnh cửu.”

 Chất thức thần và sự biến mất của bản ngã

Những hứa hẹn trong trị liệu tâm lý

Bohmir đã trải qua thứ được gọi là cái chết của bản ngã. Hay sự tan rã của cái ngã — một trải nghiệm cơ bản trong hiện tượng thức thần. Trong đó cái chết là một chủ đề trung tâm. Chất thức thần không những có sức mạnh để xóa bỏ bản ngã. Mặc dù tạm thời, nhưng bằng chứng phi thường và lâm sàng chỉ ra tiềm năng trong việc điều trị. Đối với những người đau khổ hay người đang lo lắng về cái chết sắp xảy ra của chính họ. Như là những người già, hoặc bệnh nhân mắc chứng bệnh hiểm nghèo. Thật vậy, đối mặt với “ba mặt của cái chết”. Được định nghĩa ở đây là của người thân, bản thân và của bản ngã. Đã mang lại ý nghĩa cho cuộc sống, và là cốt lõi của những gì thuộc về ý thức. Điều mà các chất thức thần hứa hẹn.(1)

Thế nào là cái chết của bản ngã?

Về mặt triết học, cái chết của bản ngã có thể được định nghĩa như sau. Một trạng thái tạm thời của tâm thức. Theo đó quan điểm chuyển từ sự cảm nhận bản thân làm trung tâm sang không gì cả. Cơ thể bị tước đoạt cái “tôi” thường cai trị nó. Tuy nhiên, vì cái chết của bản ngã không phải là cái chết thực sự. Vẫn còn một ý thức làm sống động xác thịt. Tùy vào ý thức cơ bản đó – một số người có thể gọi nó là linh hồn. Hay những gì mang lại tiềm năng chữa lành cho nỗi buồn hoặc đau khổ cuối đời.

“Một khi ý thức về bản thân đột nhiên bị biến mất. Khoa học gọi nó là ‘đại dương sâu thẳm’. Bất chợt bạn nhận ra rằng. Người mà bạn gọi là mình có thể ngay lập tức hòa tan thành một bức tranh lớn hơn.”

―Zeus Tipado

Về mặt khoa học, cái chết của bản ngã xảy ra khi có sự giảm hoạt động trong Mạng lưới Chế độ mặc định (Default Mode Network). “Một khi ý thức về bản thân đột nhiên bị biến mất. Khoa học gọi nó là ‘đại dương sâu thẳm’. Bất chợt bạn nhận ra rằng. Người mà bạn gọi là mình có thể ngay lập tức hòa tan thành một bức tranh lớn hơn”. Nhà tâm lý học Zeus Tipado, một ứng cử viên tiến sĩ tại Đại học Maastricht giải thích. “Nó làm sạch tâm trí, và bạn có thể soi chiếu được cảm giác của bản thân, dựa trên việc thấy nó sụp đổ”. Như vậy, việc khôi phục tạm thời này giúp giải thích tại sao chất thức thần có thể hữu ích trong việc ‘thay đổi chương trình’ mặc định hoặc lặp lại như nghiện hoặc trầm cảm. Cái chết của bản ngã giúp con người đạt đến một bản chất cốt lõi, cả hai đều nằm dưới, vượt quá sự ràng buộc của thói quen, ký ức, sang chấn, và sự xây dựng của cái tôi.(2)

DMT và cái nhìn thoáng qua sự vô tận

Sau khi Bohmir trở về từ trải nghiệm DMT, cô cho rằng nó là một sự kiện thay đổi cuộc sống. “Khi tôi càng tìm hiểu, tôi càng hiểu sâu hơn ở mức độ cảm xúc. Rằng cuộc sống này chứa đựng nhiều hơn những gì mà tôi có thể nhìn thấy trong thế giới vật chất,” cô nói. “Tôi luôn quan tâm đến khía cạnh tâm linh của thực tại. Nhưng sau trải nghiệm đó, nó là một phần vĩnh viễn về cách tôi nhận thức thực tế. Tôi không còn sợ cái chết theo cách mà tôi đã làm trước đây. Bởi vì nó có ý nghĩa hơn đối với tôi – Cả về mặt cảm xúc và logic. Rằng ý thức là vĩnh cửu và tất cả tạo vật phát sinh từ sự thúc đẩy của tình yêu. Giống như chúng đều được sinh ra từ sự thúc đẩy trở thành một với nhau. Sự nhất thể đó là nền tảng hiện diện bên dưới tất cả.

Là một người ủng hộ Ayahuasca underground, Meir giải thích, trong quá trình cái chết của bản ngã, một người có thể cảm thấy như thể họ đang chết cùng với cái tôi của họ. “Và cùng với đó là sự tái sinh,” ông nói. “Nếu bạn đang trải qua một sự kháng cự hoặc một khuôn mẫu nhất định, đó chính là bản ngã đang níu kéo, và sau đó chết.” Đó là một phần lý do tại sao mọi người có thể trải qua những biến đổi tâm lý với sự giúp đỡ của chất thức thần. Cùng với sự chuẩn bị và thiết lập đúng đắn (tâm lý khi chuẩn bị bước vào chuyến đi, và yếu tố môi trường xong quanh bạn).

Một người có thể nhận ra rằng cuộc sống như họ biết nó không phải là “thật” như họ nghĩ, Meir tiếp tục, đặc biệt là khi họ nhận ra những gì nằm ngoài thực tế trần tục của họ. “Có lẽ cuộc sống vượt ra ngoài cuộc sống – mà chúng ta gọi là cái chết – thực sự là những gì chúng ta đang chuẩn bị, như một cái gì đó lớn hơn nhiều,” ông nói. Thêm vào đó nó hữu ích khi ai đó (người trải qua cái chết của bản ngã) có một cảm giác của đức tin, hoặc một triết lý tâm linh chỉ dẫn. “Nếu bạn tin vào nghiệp quả, hay ý tưởng về một linh hồn, bạn hiểu rằng có tất cả những rào cản làm cho việc kết nối trở nên khó khăn.” Những rào cản đó thường là giới hạn của cái nhìn của bản ngã của chúng ta, hoặc của thực tế vật chất.

Tuy nhiên, một khi một người trở nên ít đồng nhất với cơ thể hoặc bản ngã, và đồng nhất hơn với linh hồn của họ – sự thiêng liêng đến từ bên trong, hoặc một mảnh phân rã của ý thức phổ quát và vô hạn lớn hơn – nó dễ dàng hơn để thấy rằng “cái chết chỉ là một khoảnh khắc khác,” như nhà lãnh đạo tâm linh Ram Dass đã nói trong Sáng bóng gương (Polishing the Mirror). Trong các quan sát của Meir, dưới ảnh hưởng của một loại chất thức thần, một số người thậm chí còn có thể giao tiếp tốt hơn với hoặc cảm nhận sự hiện diện của những người thân yêu đã mất – linh hồn của họ được cảm thấy tồn tại mãi mãi, ngay cả khi họ đã “rời khỏi cơ thể” và không còn bị hạn chế bởi thời gian và không gian nữa.(3)

 Đối mặt với cái chết của một người thân yêu

Tiềm năng chữa lành và giải phóng cảm xúc

Trong một nghiên cứu quan sát về nỗi đau được công bố trên tạp chí Psychopharmacology, 50 người tham gia đau khổ trải qua sự sốc, buồn bã, giận dữ, thiếu ý nghĩa, không tin tưởng, và giảm giá trị bản thân, đã trả lời với một số đánh giá cả trước và sau khi retreat với Ayahuasca trong khoảng thời gian hai tuần, ba tháng, sáu tháng và một năm. Họ thích gặp gỡ những người thân yêu đã mất của họ thông qua ký ức tiểu sử, giao tiếp, và sự giải phóng cảm xúc sau đó. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng “sử dụng nghi lễ của Ayahuasca có giá trị điều trị bằng cách giảm mức độ nghiêm trọng của nỗi đau. Sự chấp nhận và phân tâm là cả hai quá trình tâm lý giúp cải thiện các triệu chứng đau buồn.” Nếu nó có vẻ như nghiên cứu nói rõ ràng, đó là bởi vì nó là. Khoa học chỉ mới bắt đầu bắt kịp với những gì trí tuệ bản địa đã biết về y học thực vật trong nhiều thế kỷ.(1, 4, 5)

“Nếu những cánh cửa của nhận thức được thanh tẩy, mọi thứ sẽ xuất hiện với con người như nó là, vô hạn. Vì loài người đã nhốt mình lại cho đến khi nhìn thấy mọi sự trong những cái hẻm hẹp của hang.”

– William Blake.

LSD và khủng hoảng hiện sinh

Nghiên cứu xem xét các chất thức thần như LSD cũng chỉ ra tiềm năng để giảm bớt đau khổ hiện sinh. Nghiên cứu do nhà tâm thần học Stanislav Grof tiến hành cho thấy LSD và dipropyltryptamine (DPT) đã cho phép bệnh nhân đau ốm giảm bớt nỗi sợ chết, nhờ giúp họ cảm thấy được kết nối với một cảm giác tâm linh lớn hơn bản thân họ. Qua quan điểm này, như Ram Dass đã nói, ngay cả khi cơ thể vật lý là tạm thời, linh hồn – và Linh hồn hay Ý thức lớn hơn mà nó được kết nối – vẫn sống trong khoảnh khắc vĩ đại, vô hạn. Như nhà thơ William Blake nổi tiếng đã nói (trở thành nguồn cảm hứng cho tiêu đề của bài luận cơ bản của Aldous Huxley), “Nếu những cánh cửa của nhận thức được làm sạch, mọi thứ sẽ xuất hiện với con người như nó là, vô hạn. Vì loài người đã nhốt mình lại cho đến khi nhìn thấy mọi sự trong những cái hẻm hẹp của hang. Nói cách khác, nhìn xa hơn bản ngã, và nếm thử sự vĩnh hằng.(6, 7)

 Cái chết không phải là kết thúc, nó là bước đầu tiên trong một khởi đầu mới

Trải nghiệm cận tử và chất thức thần

Trong một nghiên cứu được tiến hành tại Johns Hopkins, các nhà nghiên cứu so sánh trải nghiệm của những người trải qua trạng thái cận tử và cả những người đã tham gia vào các thử nghiệm thức thần nhằm hướng tới việc điều trị bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo với sự lo lắng và trầm cảm. Trong khi một số thử nghiệm lâm sàng đã chỉ ra rằng ngay cả một điều trị duy nhất với psilocybin có thể giảm thiểu sự lo lắng và trầm cảm trong số những bệnh nhân bị chẩn đoán ung thư đe dọa tính mạng. Các nhà khoa học cũng phát hiện ra rằng một liều cao của psilocybin kết hợp với liệu pháp tâm lý dẫn đến sự chấp nhận tăng lên của cái chết và giảm sự lo lắng xung quanh nó. Tương tự, nhìn vào các đối tượng nghiên cứu thức thần và những người sống sót sau trải nghiệm cận tử, các nhà nghiên cứu thấy rằng 90% những người tham gia trong cả hai nhóm đều ít sợ chết hơn. Kết luận,  75% những người đầu tiên và 85% những người cuối cùng cũng đánh giá trải nghiệm này là một trong 5 trải nghiệm có ý nghĩa và quan trọng về tinh thần nhất trong cuộc sống của họ — mang lại ý nghĩa, và những thay đổi tích cực trong hạnh phúc và mục đích cuộc sống trong những năm tới.(8, 9)

“Cái chết chắc chắn có liên quan đến kết thúc của một cái gì đó, và tất nhiên, tùy thuộc vào cách bạn được nuôi dưỡng, nó cũng có thể đánh dấu sự khởi đầu,” Tipado nói. “Cái chết có thể đại diện cho sự khởi đầu của một cuộc sống hoàn toàn mới.” Thật vậy, ngay cả một sự thay đổi triệt để trong nhận thức có thể được liên kết với cái chết, ông giải thích, vì tư duy cũ bị diệt vong và một tư duy mới được sinh ra.

Nhưng để mở rộng thêm nữa, khi đối mặt với cái chết và các tình huống khó khăn khác, một trải nghiệm thức thần tích cực có thể đơn giản là giúp một người đối mặt. “Đã có những nghiên cứu cho thấy, ví dụ, nấm thức thần làm giảm phản ứng mà một người có đối với căng thẳng và lo lắng hàng ngày,” Tipado giải thích. Sau một chuyến đi như vậy, những nhiệm vụ khó khăn, thất vọng, hoặc căng thẳng có thể dễ dàng hơn để vượt qua. “Một phản ứng thô lỗ [với sự giúp đỡ của ý thức tâm thần] không cho phép chúng ta làm hỏng tâm trạng, về cơ bản,” ông nói. Lưu ý nghiên cứu cho thấy rằng psilocybin, đặc biệt, cho phép cơ thể tạo ra một protein giúp chúng ta đối phó với căng thẳng.(10, 11)

Những người ủng hộ chất thức thần cho rằng:

Đó là khi chúng ta có thể kiên trì vượt qua sự đau khổ và sợ hãi mà cuộc sống thực sự mở ra cho chúng ta. “Bạn đang ở phía bên kia khi bạn mất đi nỗi sợ hãi [vì] nỗi lo sợ là một phẩm chất hạn chế như vậy,” Rhoney Stanely, từng là một nhà hóa học ngầm đã có khoảng thời gian làm việc cùng với Owsley “Bear” Stanley, kỹ sư âm thanh cho Grateful Dead và nhà sản xuất acid giàu có nhất nước Mỹ. Giữa năm 1965 và 1967, ông đã sản xuất hơn 500 gram LSD, hoặc khoảng 5 triệu liều. Stanley, chính mình, đã trải qua cái chết của bản ngã do LSD khi cô nhận ra trong một chuyến đi định mệnh rằng cô ấy là “cũng giống như mọi người khác” – một trải nghiệm thức thần trong cuộc sống thực từ “Tôi là Walrus” của The Beatles (“tôi là anh ta như anh là anh ấy như bạn là tôi / Và tất cả chúng ta đều ở bên nhau”).

“Sau đó tôi bắt đầu nghĩ, nếu không có gì độc nhất về tôi có nghĩa là tôi có thể thay thế. Bất cứ ai cũng có thể là tôi, vậy tại sao tôi phải sống? Tôi đang nghĩ đến việc tự tử hoặc nghĩ, “Tại sao cuộc sống của tôi lại có giá trị?”, nó giống như trải qua cái chết”. Stanley mô tả kinh nghiệm của cô ấy về cái chết của bản ngã. “Tôi đang đứng trên một cây cầu nhìn vào sự vĩ đại bên kia, suy nghĩ, ‘Tôi chỉ là hình dạng, linh hồn chính là tôi”. Sự nhận thức trong hoạt động hàng ngày của cô ấy đã mang lại một mục đích mới cho cuộc sống của Stanley, khi cô ấy thực hiện nhiệm vụ của mình để hợp tác với Owsley và sản xuất LSD cho đám đông – tạo ra con đường cho cuộc cách mạng phản văn hoá của thập niên 60. “Điều đó là nhận thức về sự khác biệt giữa bản ngã và chính mình,” cô giải thích. “Tôi là một ý thức sống trong mỗi người. Đó không phải là suy nghĩ của tôi. Cũng không phải là hình dáng của tôi. Mà là một thứ khác.”

Cái hương vị của cái chết là thứ mang lại ý nghĩa mới cho cuộc sống. “Nó rất quan trọng bởi vì bạn phải sống với cái chết,” Stanley nói. “Bạn phải sống cuộc sống với cái chết trong đó. Nó không phải là thứ mà bạn đến cuối cuộc đời, và sau đó bạn chết. Nó không phải như vậy. Cái chết là một phần của cuộc sống.”

Nguồn tham khảo:

1. González, D., Cantillo, J., Pérez, I., Farré, M., Feilding, A., Obiols, J. E., & Bouso, J. C. (2020). Therapeutic potential of ayahuasca in grief: a prospective, observational study. Psychopharmacology. https://doi.org/10.1007/s00213-019-05446-2
2. Carhart-Harris, R. L., & Friston, K. J. (2010). The default-mode, ego-functions and free-energy: a neurobiological account of Freudian ideas. Brain, 133(4), 1265–1283. https://doi.org/10.1093/brain/awq010
3. Dass, R. (2013). Polishing the Mirror. Sounds True.
4. Bouso, J. C., Palhano-Fontes, F., Rodríguez-Fornells, A., Ribeiro, S., Sanches, R., Crippa, J. A. S., Hallak, J. E. C., de Araujo, D. B., & Riba, J. (2015). Long-term use of psychedelic drugs is associated with differences in brain structure and personality in humans. European Neuropsychopharmacology, 25(4), 483–492. https://doi.org/10.1016/j.euroneuro.2015.01.008
5. Metzner, R. (2005). Sacred Vine of Spirits: Ayahuasca. Inner Traditions / Bear & Co.
6. Grof, S., Goodman, L. E., Richards, W. A., & Kurland, A. A. (1973). LSD-Assisted Psychotherapy in Patients with Terminal Cancer. International Pharmacopsychiatry, 8(3), 129–144. https://doi.org/10.1159/000467984
7. Blake, W., & Hoopla Digital. (2012). The marriage of Heaven and Hell : in full color. Dover Publications.
8. Psychedelics May Lessen Fear of Death and Dying, Similar to Feelings Reported by Those Who’ve Had Near Death Experiences. (2022, August 24). Johns Hopkins Medicine Newsroom. https://www.hopkinsmedicine.org/news/newsroom/news-releases/psychedelics-may-lessen-fear-of-death-and-dying-similar-to-feelings-reported-by-those-whove-had-near-death-experiences
9. Grob, C. S., Danforth, A. L., Chopra, G. S., Hagerty, M., McKay, C. R., Halberstadt, A. L., & Greer, G. R. (2011). Pilot Study of Psilocybin Treatment for Anxiety in Patients With Advanced-Stage Cancer. Archives of General Psychiatry, 68(1), 71. https://doi.org/10.1001/archgenpsychiatry.2010.116
10. Shao, L.-X., Liao, C., Gregg, I., Davoudian, P. A., Savalia, N. K., Delagarza, K., & Kwan, A. C. (2021). Psilocybin Induces Rapid and Persistent Growth of Dendritic Spines in Frontal Cortex In vivo. Neuron, 109(16). https://doi.org/10.1016/j.neuron.2021.06.008
11. Yu, C.-L., Yang, F.-C., Yang, S.-N., Tseng, P.-T., Stubbs, B., Yeh, T.-C., Hsu, C.-W., Li, D.-J., & Liang, C.-S. (2021). Psilocybin for End-of-Life Anxiety Symptoms: A Systematic Review and Meta-Analysis. Psychiatry Investigation, 18(10), 958–967. https://doi.org/10.30773/pi.2021.0209